سنگ قبر ناصرالدین شاه

ناصرالدین شاه با نزدیک به 50 سال حکومت، چهارمین شاه ایران از سلسله ی قاجار بود که در سن 18 سالگی به سلطنت رسید. او پس از شاپور دوم ساسانی، دیاکو و تهماسب یکم صفوی، طولانی‌ترین دوره ی پادشاهی در میان تمام شاهان تاریخ ایران را دارد. اقداماتی از جمله قتل امیر کبیر، ظلم و ستم به مردم و واگذاری امتیازات گوناگونی به کشور های شرقی و غربی، او را به عنوان یکی از منفور ترین شاهان قاجار به حساب می آورد.

او در سال 1275 خورشیدی و در آستانه پنجاهمین سال سلطنت اش، قصد برگزاری جشنی هفت روزه داشت که در حرم حضرت عبدالعظیم (ع) توسط میرزا رضا کرمانی، به ضرب 3 گلوله ترور شد. می‌گویند او در آخرین لحظات حیات، وصیت کرد تا او را در کنار جیران (معشوقه و سوگلی‌اش) به خاک بسپارند. شاه پس از شلیک گلوله، در حال فریاد کشیدن به زمین می‌افتد و از دنیا می‌رود. با جلوگیری از پخش خبر مرگ او به منظور پیش گیری از شورش در ایل قاجار، سرانجام پس از یک سال، جسد ناصرالدین شاه که در تکیه دولت نگهداری می شد، در حرم عبدالعظیم (ع) در شهر ری به خاک سپرده شد.

سنگ قبر ناصرالدین شاه

در زمان مرگ غیر منتظره و ناگهانی ناصرالدین شاه، هیچ آرامگاهی برای او آماده سازی و در نظر گرفته نشده بود. پس از مرگ او، درباریان قاجار یکی از استادان سرآمد حجاری یزد را برای ساخت سنگ قبر ناصرالدین شاه برگزیدند. استاد حسین نجار، سنگ قبر ناصرالدین شاه را با استفاده از سنگ مرمر سبز رنگ یک تکه، در ابعاد 2 متر طول، 1 متر عرض و 60 سانتی متر ارتفاع، در مدت زمان 4 سال ساخت. این سنگ قبر خاص متشکل خطوط و طراحی های مختلف و 12 بیت شعر حکاکی شده در سوگ شاه، به همراه پیکره شمشیر به دست ناصرالدین شاه در اندازه واقعی و طبیعی می باشد. (در قسمت پایین چپ سنگ قبر شاه قاجار حک شده «عمل استاد عباسقلی حجار»، اما در منابع تاریخی نام علی‌اکبر حجار را به عنوان هنرمند سنگ‌تراش آورده‌اند.)

پس از دفن ناصرالدین شاه و گذشت چهار سال، بالاخره ساخت سنگ قبر او کامل شد و به اتمام رسید. انتقال این سنگ یک تکه بزرگ از یزد به تهران، با غلتاندن آن بر روی تیره های چوبی صورت گرفت. در روایت های این واقعه آمده است که حدود 30 الی 50 نفر از افرادی که در انتقال سنگ قبر ناصرالدین شاه از یزد به تهران دست داشتند، به دلیل تحمل وزن سنگین آن کشته شده اند.

گفته میشود که مظفرالدین شاه ( پسر ناصرالدین شاه ) با پرداخت تنها 100 تومان به استاد حسین حجارباشی، که مبلغی ناچیز به ازای آن همه تلاش و سختی هایی که در طول چهار سال برای ساخت سنگ قبر مرمر ناصرالدین شاه کشید بود به حساب می آمد، باعث شد تا این حجار برجسته از اندوه زیاد بیمار شود و از دنیا برود.

سرگذشت سنگ قبر ناصرالدین شاه پس از انقلاب

بعد از انقلاب، جمعی از مردم معترض به دستور صادق خلخالی اقدام به تخریب مقبره رضا شاه در حرم عبدالعظیم کردند. در آن زمان آیت الله خلخالی دستور داد تا سنگ قبر ناصرالدین شاه را از آنجا بردارند، تا اثری از مقبره ی او نیز در حرم عبدالعظیم باقی نماند.

حسین احمدیان، از استادان سنگ تراشی، درباره ی ارزش تاریخی و هنری سنگ قبر ناصرالدین شاه با آیت الله خلخالی گفت و گو کرد و در نهایت توانست با همراهی نیرو های شهربانی و کمیته انقلاب، قبر 7 تنی ناصرالدین شاه را به کاخ گلستان انتقال دهد. جالب است بدانید موزه لوور، پنجاه سال قبل قصد خرید این سنگ قبر گرانبها به ارزش دوازده هزارتومان را داشت اما ورثه با این فروش موافقت نکردند.

مهدی حجت، موسس سازمان میراث فرهنگی درباره داستان این سنگ قبر چنین گفته است: ( سنگی که روی قبر ناصرالدین‌شاه بود، دو متر طول و ۸۰ سانتیمتر عرض و حدود ۶۰ سانتیمتر ارتفاع داشت، یک سنگ مرمر سبز بسیار نفیس. تصویر ناصرالدین‌شاه و حکاکی روی سنگ قبر، آن را بسیار ویژه کرده است.

وقتی این‌ها می‌خواهند قبر رضاشاه را خراب کنند به سر قبر ناصرالدین‌شاه می‌رسند تا آن را خراب کنند، سه نفر از باستان‌شناسان ما هم که الان هم حضور دارند آنجا رفته بودند که ببینند چه خبر است. دیده بودند که آن‌ها می‌گویند چکش بیاورید سنگ آن‌ها را هم خراب کنیم که مال مردم را خورده‌اند. این باستان‌شناسان دیده بودند این سنگ، مرمر نفیس است و اثر تاریخی است، یکی گفت الان اذان و سر ظهر است، نماز را اول بخوانیم و بعد ترتیب این کار را بدهیم. قبول کردند و حاج آقا برای نماز خواندن رفتند و جمعیت هم دنبال آن‌ها رفتند و ما زیر سنگ را خالی کردیم و سنگ را پشت وانت گذاشتیم و به کاخ گلستان بردیم. )

پیشنهاد میکنیم مقاله ی زیر را از دست ندهید:

ده قبرستان عجیب در دنیا

هم اکنون سنگ قبر ناصرالدین شاه در گوشه ای از کاخ گلستان که با نام (خلوت کریمخانی) شناخته می شود، قرار دارد و به نمایش گذاشته می شود.