بازیافت و مدیریت ضایعات معادن سنگ

امروزه یکی از موارد مهم در بهره برداری از معادن و واحدهای صنعتی ، مدیریت ضایعات با دو هدف جلوگیری از آلودگی محیط زیست و استفاده بهینه و ارزش افزا از ضایعات و همچنین پیاده سازی فرآیند بازیافت در پی آن است . بررسی ها نشان می دهد میزان باطله حاصل از معادن سنگ ایران در کمینه حالت ممکن، ۲ برابر استاندارد جهانی است . در این بین بیشترین نوع ضایعات از سنگ چینی (نوعی سنگ مرمریت به رنگ سفید) و کم ترین از سنگ گرانیت تولید می شود .

عوامل مهم در تولید ضایعات و باطله سنگ

1. شکاف های مهم در کوپ های سنگ وارده به کارخانجات ، که موقع برش توسط فله بر ، باعث ایجاد ضایعات شده و از استحکام معمول محصول نیز می کاهند.
2. حمل و نقل نامناسب که غالبا باعث ایجاد شکستگی در لبه ها ، ترک ها و یا خراش در سطح ساب خورده می شود و ایجاد ضایعات می کند.
3. برش توسط دستگاه بلوک بر
4. برش توسط اره های چند تیغه ای
5. عملیات چکش خواری
6. عدم امتداد لایه ها به موازات راستای چین خوردگی سنگ
7. وجود گسله ها و درزه ها در سنگ
8. سنگ های واقع در نواحی شکسته
9. عدم استخراج در جهت عکس شیب طبقات
10. ضربه انفجار در معادنی که به روش انفجاری استخراج می نمایند (این امر سبب تولید درزه به میزان زیاد می شود که در زمان پرش یا سیقل منجر به پلاک و ایجاد ضایعات می گردد)
11. برش سنگ توسط سیم برش

بازیافت ضایعات سنگ

استفاده در واحدهای سنگ کوبی به منظور تهیه موزائیک ، خاک سنگ ، سنگ نمره موزائیک ، شن و ماسه ، سنگ مصنوعی ، استفاده در زیر سازی جاده ها ، راه ها و پر نمودن اراضی پست ، تهیه بلوک و استفاده در حصار کشی و … عمده ترین راهکارهای بازیافت و استفاده مجدد باطله هاست که مورد نظر صاحبان صنایع است .

از جمله موارد کاربرد ضایعات سنگ می توان به موارد زیر اشاره کرد : صنعت سیمان، مصنوعات سنگی و هنری، مجسمه سازی، پودر سنگ، سنگ موزائیک، کاشی سنگی، سنگ مصنوعی، صنایع شیمیایی، تولید کاغذ، پلاستیک سازی، سنگفرش، مصالح ساختمانی، ظروف سنگی، جواهر سازی، تولید سیمان مصنوعی برای ساختن آجر و مصالح ساختمانی، زیرسازی جاده ها، به عنوان موج شکن و …

پس می توان گفت با کاربردی که ضایعات سنگ دارد ، باید وضعیت بازیافت صنعت سنگ بهبود یابد. از جمله روش های بهبود وضعیت بازیافت در صنعت سنگ عبارت است از :

1. استفاده از تجارب واحدهای فرآوری سنگ های پیشرو در مدیریت بهینه باطله .
2. توسعه واحدهای سنگ کوبی به منظور بازیافت بیشتر ضایعات سنگبری ها و افزایش مصرف باطله برای مقاصد سودمند با حمایت شهرداری از بخش خصوصی
3. تشویق واحدهای سنگ کوبی جهت استفاده از باطله های واحدهای فرآوری به عنوان مواد اولیه به جای استفاده از خرده سنگها و باطله های معادن
4. ارائه آموزش های لازم به واحدهای فرآوری سنگ جهت تفکیک و نگهداری جداگانه انواع ضایعات سنگ بری و پرهیز از اختلاط آنها با لجن و همچنین با یکدیگر جهت تسهيل استفاده مجدد توسط کارخانه های سنگ بری
5. جایگزینی استفاده از باطله ها در تولید شن و ماسه به جای استفاده از معادن شن و ماسه .

همچنین کاهش باطله های سنگ بری می تواند به روش های زیر اتفاق بیفتد :

1. اصلاح شیوه برش در معدن سنگ ، بریدن با سنگ بر و به صورت قالبی و و مکعبی
2. اصلاح شیوه برش در کارخانه با بهره مندی از دستگاه های برش پیشرفته و شیوه های نوین برش
3. آموزش و به کار گیری کارگران ماهر و آشنا به روش های جدید

حمل و نقل کالا

حمل و نقل کالا یکی از اجزای مهم این صنعت محسوب می شود و در تمامی زمینه های تولید، توزیع و مصرف کالا دارای نقش غیر قابل انکاری است.

برگرفته از تحلیل پریسا یعقوبی منظری(عضو هیئت علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی)