معضل ها و راهکارهای صادرات سنگ ایران

در این گزارش سعی بر آن شده تا آسیب شناسی، معضل ها و همچنین راهکارهای عبور از مشکلات گریبان گیر صنعت سنگ با رویکرد صادرات، مورد بحث قرار گیرد. امید آن که با اطلاع رسانی، بتوانیم قدمی مثبت در این مسیر برداریم.

سنگ‌های ساختمانی ایران از نظر فراوانی معادن، تنوع رنگ‌ها، زیبایی و مرغوبیت و نیز از نظر قیمت (به ویژه در سال های اخیر و با توجه به افت ارزش ریال در برابر ارزهای به نسبت با ثبات دنیا مانند دلار و یورو)، همواره مورد توجه بازارهای خارجی و بویژه اروپایی بوده است. ولی سهم ایران از فروش این سنگ ها در بازارهای دنیا با تولید آن متناسب نیست. ایران تقریبا ۱۵٪ از کل معادن سنگ جهان را داراست، ولی با وجود بیش از ۶ هزار کارخانه سنگ بری و فراوری، فقط ۱٪ از صادرات سنگ در جهان را به خود اختصاص داده است.

به عنوان مثال تراورتن سنگی است که نوع ایرانی آن از قدیم طرفداران زیادی در جهان داشته، اما امروزه رونق خود را در اروپا از دست داده است. تیری ربوفل، تاجر ایتالیایی که به گفته خودش از قدیم خریدار سنگ‌های ایرانی بوده، در این زمینه می‌گوید:

نه این که تراورتن ایران نایاب شده باشد، بلکه نسبت به سال‌های پیش تقاضا برای آن کم شده است.

تیری ربوفل، تاجر ایتالیایی

زنده یاد ابوالقاسم شفیعی، رییس پیشین انجمن سنگ ایران در دهمین نمایشگاه بین المللی سنگ که مهرماه سال ۹۷ برگزار شد گفته بود:

ایران حدود ۱۸۰۰ معدن سنگ دارد که فقط یک سوم آنها فعال هستند. عدم حمایت دولت از تولید و صادرات، اقتصاد این محصول را با چالش روبرو کرده است.

زنده یاد ابوالقاسم شفیعی، رییس پیشین انجمن سنگ ایران

بررسی برخی دلایل مشکلات صادرات سنگ

اما دلیل چیست و چرا با وجود معادن و ظرفیت های فراوان با چنین آمار تاسف باری از صادرات سنگ روبرو هستیم؟ به طور کلی عوامل را از نقطه نظرات گوناگون بررسی کردیم و در ذیل گردآوری کرده ایم:

۱/ استخراج و فرآوری غیر فنی سنگ

وضع موجود استخراج، فرآوری و بازار فروش سنگهای تزئینی و نمای ایران متناسب با تکنولوژی روز دنیا نیست. در امر  اکتشاف و استخراج تنگناها و مسائلی داریم که استخراج غیر فنی و آسیب رساندن به محیط زیست از آن جمله است. در فرآوری انواع سنگها مسائل متعددی داریم. تکنیک، دقت، ظرافت و هنر در برش و ساب سنگ های تزئینی و نما در حدی که مطلوب باشد و ارزش افزوده را بالا ببرد وجود ندارد و از اتلاف سنگ خام، انرژی و نیروی کار انسانی جلوگیری نمی کند.

به عنوان مثال ضخامت کار شده سنگ های نمای ایرانی بین ۱۸ تا ۲۰ میلیمتر است (برای قبل از سال ۹۹). این ضخامت زیاد به دلیل ماشین آلات قدیمی و دقت کم آنها در برش و فراوری سنگ است. این درحالیست که در کشورهای کمی پیشرفته، این ضخامت حداقل ۶ میلیمتر کم تر است که علیرغم جلوگیری از هدررفت منابع باعث بهینه تر شدن حمل و نقل و سبک تر شدن وزن ساختمان میگردد. متاسفانه در ایران همچنان ضخامت سنگ ها بین ۱۸ تا ۲۰ میلیمتر است.

۲/عدم تبلیغات و اطلاع رسانی مناسب از صادرات سنگ ایران

نحوه تبلیغ و ارائه اطلاعات در مورد انواع سنگ های خام، نیمه فرآورده و فرآوری شده، علیرغم تشکیل نمایشگاه های سالانه سنگ که خود قابل تقدیر است، هنوز رضایت بخش نیست .

مسعود سالاری، خبرنگار یورنیوز که به نمایشگاه سنگ‌های ساختمانی و تزئینی روکالیا در لیون فرانسه رفته، می‌گوید:

«ایران یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان سنگ‌های ساختمانی و تزئینی در جهان است، اما در نمایشگاه لیون غرفه‌ای ندارد. سنگ‌های ایرانی هم گاهی به نام شرکت‌های چینی و ایتالیایی در جهان عرضه می‌شوند.»

مسعود سالاری، خبرنگار یورنیوز در این خبر

همجنین با بررسی مختصر در این باب و کمی جستجوی اینترنتی متوجه میشویم که فقط تعداد بسیار اندکی وب سایت انگلیسی زبان ایرانی هستند که آن هم به صورت مختصر سنگ ایرانی را معرفی و بازاریابی کرده اند.

و خبر خوش آن که سنگ وزین راه اندازی وب سایت حرفه ای و کامل در این باب را در نقشه راه خود قرار داده است. از جمله این فعالیتها راه اندازی سایت ها به زبان انگلیسی و عربی است که در دستور کار قرار گرفته و از طریق منوی بالا میتوانید زبان های دیگر سایت سنگ وزین را مشاهده فرمایید.

۳/عدم هماهنگی و ارتباط بخش های داخلی

متاسفانه در جهت رفع موانع و تسهیل امور، ارتباط سازمان یافته ای بین فعالیت های معدنی- صنعتی سنگ های تزئینی و سنگهای ساختمانی در بخش خصوصی و دولت، به منظور هماهنگی و سیاست گذاری و طراحی آینده این حرفه وجود ندارد .

و به صورت دقیق تر نمایشگاه های سالانه سنگ، سندیکای تولیدکنندگان سنگ، وزارت صنایع و معادن، گمرک ایران، موسسه استاندارد و دیگر موسسات و بنگاه های مرتبط با معدنکاری، فرآوری، بازار داخلی و خارجی و قوانین و مقررات مربوط به سنگ های تزئینی و نما ارتباط سازمان یافته ای با یکدیگر ندارند. موسسات تولیدکننده ماشین آلات استخراج و فرآوری خارجی سنگ و موسسات بین المللی تحقیق و توسعه در امر سنگ های تزئینی و نما با معدنکاران و تولیدکنندگان سنگ داخل ایران، ارتباط کافی ندارند .

پیشنهاد میکنیم مقاله ی زیر را از دست ندهید:

بارگیری محموله صادراتی سنگ نما و ابزار سنگی

۴/ تحریم و محدودیت مبادلاتی ارز برای صادرات

و اما باگذر از هرکدام از مراحل بالا، یکی دیگر از مشکلات اساسی اندک صادرکنندگان سنگ مسئله تحریم ها و عدم امکان مبادلات ارزی با دیگر کشورهاست. به گفته  دکتر اکبر زنگنه، مدیرعامل شرکت مرمران استون:

سنگ ایران به کشورهای ایتالیا، آلمان، انگلستان، فرانسه، بلژیک، لهستان، ژاپن و آمریکا، کانادا و استرالیا و … صادر می‌گردد ولی حجم صادرات سنگ ایران رقم پایینی است پس مشخص است که آنها متقاضی سنگ ایران هستند، ولی مسائل بانکی بزرگ‌ترین مانع است. حال به این مسائل بانکی، ترس از تحریم و غیره هم اضافه می‌شود. آمریکا هر نوع معامله با شرکت‌های ایرانی را ممنوع اعلام کرده است.
حال اگر یک شرکت اروپایی و یا کانادایی که می‌خواهد به طور مثال سالی یک‌میلیون دلار با یک شرکت ایرانی معامله داشته باشد و همزمان ۱۰۰ میلیون دلار با آمریکا دادوستد دارد، برای خرید یک‌میلیون دلاری از ایران، تجارت ۱۰۰ میلیونی خود را به مخاطره نمی‌اندازد. این مسائل است که مانع افزایش صادرات ما به کشورهای غربی می‌گردد و تنها بحث کیفیت و قیمت مطرح نیست.

دکتر اکبر زنگنه در سایت روزنامه اقتصاد

راهکار حل معضل صادرات سنگ ایران چیست؟

فهرستی از انواع مشکلات و معضلات این صنعت در در بالا ارائه گردید. برای رفع این تنگناها شایسته است که یک تشکل صنفی ایجاد شود. برای اینکه چنین تشکلی موفق شود می بایستی مستقل از دولت و بخش دولتی، ولی هماهنگ با سیاست های وزارت صنایع و معادن و با عضویت تمامی دست اندرکاران صنعت سنگ، تصمیم به این امر بگیرد. چنین تشکلی می تواند یک انستیتوی مطالعات صنعت سنگ، شامل طیف کاملی از بررسی های زمین شناسی، اکتشاف، استخراج، فرآوری، ماشین آلات، بازار داخلی و خارجی و استاندارد کردن تولیدات و تداوم پژوهش و توسعه را در تمامی ابعاد مذکور تدارک ببیند .

برخی از اموری که باید توسط این انستیتو سازماندهی شوند:

1. شناسایی تدریجی و سیستماتیک انواع ذخایر سنگ های تزئینی و نمای کشور و دسته بندی آن ها و ارائه راهکارهای لازم برای اکتشاف بیشتر
2. راهنمایی اعضای سندیکای دست اندرکاران صنعت سنگ، برای بهینه کردن استخراج، فرآوری و بازاریابی در داخل و خارج از کشور
3. توصیه روش های جدید و مدرن استخراج و ساب و برش و موزائیک نمودن و بسته بندی محصولات و همچنین روابط فنی و تجاری پیوسته و سازمان یافته با دست اندرکاران صنعت سنگ در کشورهای پیشرفته، بخصوص ایتالیا
4. استاندارد نمودن تولیدات و تضمین تداوم کیفی و کمی محصولات عرضه شده به بازار داخلی و خارجی
5. همکاری با موسسه استاندارد و تهیه ضوابط استاندارد بومی و بین المللی انواع سنگ های تزئینی و ساختمانی (مرمر – مرمریت – تراورتن – گرانیت) در کاربری های متفاوت ساختمان (سنگ نما -سنگ دیوار – سنگ کف – سنگ پله) و رونق مصرف چنین محصولاتی در بین مهندسین عمران، معماران، دکوراتورها و صنعتگران صنایع دستی سنگ و مصنوعات سنگی

در صورتیکه اندیشه تأسیس “انستیتوی مطالعات سنگ های تزئینی و نمای ایران” مورد پذیرش دست اندرکاران صنعت سنگ قرارگیرد می توان درباره اهداف، روش ها و طرح احداث چنین انستیتوی مطالعاتی پیشنهادهای تفصیلی تری را ارائه نمود.

منابع: پایگاه اینترنتی خانه صنعت، معدن و تجارت استان یزد – سنگ وزین